Historia pułkowego sztandaru.

Jeszcze w 1920 roku zrodziła się wśród społeczeństwa krakowskiego myśl sprawienia dla 20 PP Ziemi Krakowskiej sztandaru pułkowego. Nie był to jednak sprzyjający tego typu inicjatywom okres. Istniało wiele ważniejszych potrzeb, toczyła się wojna polsko-bolszewicka, mnożyły się kłopoty i trudności młodego państwa. Dążenie to jednak przetrwało w świadomości krakowian. Powołano komitet organizacyjny składający się z przedstawicieli Krakowa, Bochni, Będzina i Wieliczki. Jego przewodniczącym wybrano artystę malarza Włodzimierza Tetmajera, a po jego śmierci innego artystę malarza Wincentego Wodzinowskiego. Ostatecznie sztandar został uszyty i wyhaftowany tak, że dnia 18 maja 1924 roku prezydent RP Stanisław Wojciechowski wręczył go dowódcy 20 PPZK ppłk. Stanisławowi
Kruk-Schusterowi w trakcie uroczystości na Rynku Krakowskim.
Wygląd sztandaru wykonano według wzoru sztandaru pułkowego z 1919 r. i pomimo trzykrotnej zmiany ustawy o wzorze sztandaru nie odbiegał normą od najnowszych zarządzeń (1919, 1927, 1937).

Sztandar składa się z płatu, orła, drzewca i kokardy. Płatem sztandaru jest tkanina biała w kształcie kwadratu o boku dł. 1 m. Na obu jej stronach znajduje się krzyż kawalerski wykonany z czerwonej tkaniny. Jeden bok płata przytwierdzono do drzewca. Boki sztandaru za wyjątkiem boku przytwierdzonego do drzewca obszyte były frędzlą barwy jasnego złota szerokości 5 cm. Na prawej stronie płatu tj., ze stanowiska patrzącego na lewo od drzewca, pośrodku krzyża kawalerskiego znajdują się 2 gałązki wawrzynu ułożone w kształcie wieńca. Pośrodku wieńca mieści się orzeł państwowy wg wzoru z 28.08.1919 r. Pomiędzy ramionami krzyża kawalerskiego w rogach płatu są umieszczone mniejsze wieńce z wawrzynu, a w ich polu numer formacji.

Na stronie lewej płatu pośrodku krzyża kawalerskiego znajduje się wieniec, taki sam jak na stronie prawej, a w wieńcu trzywierszowy napis "HONOR I OJCZYZNA". Pomiędzy ramionami krzyża umieszczone są emblematy - w obu górnych i dolnym przy drzewcu narzędzia górnicze, a dolnym zewnętrznym herb Krakowa. Na ramionach krzyża kawalerskiego umieszczono napisy i daty związane z najważniejszymi bitwami stoczonymi przez pułk w czasie walk z Ukraińcami o Galicję Wschodnią i Rosjanami w czasie wojny polsko-bolszewickiej: "DUBRYNIÓW 28 VI 1919", "JELNICA ZAMOSJE 26 V 1920" i "RÓWNE SZPANÓW 7 VIII 1920".

Na górnym końcu drzewca umieszczony jest orzeł na podstawie. Orzeł przedstawiony jest w pozycji siedzącej, głowę trzyma zwróconą w prawo, na głowie umieszczona jest korona, skrzydła są rozchylone i wzniesione ku górze. Szponami wspiera się o graniastą podstawę. Na przedniej ścianie podstawy umieszczono numer "20". Orzeł i podstawa wykonane są z białego metalu, korona, szpony i dziób złocone. Wysokość orła z podstawą wynosi 25 cm, wymiary samej podstawy 6 x 9 x 4,5 cm. Drzewiec długości 2,5 m był sporządzony z drzewa toczonego i politurowanego. Dolny koniec zakończony jest metalowym stożkowym okuciem. Na drzewcu, poniżej podstawy z orłem po prawej stronie płatu umieszczona jest kokarda uwiązana ze wstęgi o barwach państwowych, końce jej zwisają swobodnie, są obszyte frędzlą. Na wstędze wyhaftowano napis: "OBYWATELE ZIEMI KRAKOWSKIEJ WP 1924 20 PP ZIEMI KRAKOWSKIEJ". Do przybicia płata użyto 21 gwoździ.

Sztandar był przechowywany do wojny w gabinecie dowódcy pułku. Wynoszenie znaku odbywało się przy dźwiękach hymnu narodowego i prezentacji broni przez oddział.

Po walkach w rejonie Pszczyny dowódca pułku (niestety nie udało się ustalić czy chodziło o płk. Brożka, czy też o mjr. Bałosa) odesłał sztandar przez ppor. Skocza do Krakowa, gdzie został oddany mjr. T. Rybce. Z Krakowa sztandar został ewakuowany wraz z Oddziałem Zapasowym 6 DP i razem z nim przekroczył granicę rumuńską. Wiedzieli o tym poza mjr. Rybką kpt. S. Malik, kpt. W. Strycharski i por. A. Badocha. Mjr T. Rybka przekazał sztandar 8.11.1939 r. przez ppłk. dypl. Lichtarowicza do ambasady RP w Bukareszcie. Przekazanie odbyło się w kancelarii Komendy Obozu Calimanesti w obecności płk. Ząbkiewskiego. Sztandar nie posiadał tylko drzewca, który został wcześniej spalony na placu apelowym koszar 20 PPZK. Przewieziony następnie w poczcie dyplomatycznej do Francji, w czerwcu 1940 r. został ewakuowany do Wielkiej Brytanii i zdeponowany w muzeum w Banknock.

Obecnie znajduje się w Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.

Na podstawie:

"W rocznicę Święta Pułkowego" Klub Kombatantów 20 PP ZK przy ZW ZBOWID w Krakowie.

Wiadomości pozyskane przez kpt. Tomasza Szczygła